september 2022: artikel in het Friesch Dagblad: al tien jaar werken aan 'de verborgen parel van Fryslân'
Op de foto, links Yolt IJzerman (secretaris) en rechts Jan van Erp (voorzitter) bij de Boarn.
maart 2022: brief bijeenkomst recreatieondernemers in Nieuw Allardsoog
september 2021: artikel in de Leeuwarder Courant: sporen van een verdwenen rivier
Op 25 september organiseerde de stichting een excursie naar de landerijen van Hilbrand Bouma. Een en ander naar aanleiding van de succesvolle crowdfunding actie voor het behoud van deze cultuurhistorisch belangrijke gronden. Voor meer informatie, zie ons bericht van april 2021.
september 2021: artikel in FARO magazine van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, in de rubriek schatbewaarders
juli 2021: artikel in Overheid van Nu, in de rubriek verbinden en verbeteren
Lenneke Büller over het gebiedsproces in Aldeboarn-De Deelen: "ze dachten: wat moeten we met zo'n stads vrouwtje"
https://magazines.overheidvannu.nl/verbindenenverbeteren/2021/07/index
juni 2021: reactie op "Bouwstenen voor het Deltaplan Noordelijk Nederland"
Op 12 juni 2021 heeft onze stichting een brief gestuurd naar Provinciale Staten van de provincie Friesland. Hieronder de tekst die wij naar de pers gestuurd hebben.
Stroomdal Koningsdiep / de Boarn te kwetsbaar voor een pennenstreek
Ambitieus. Wie de publicatie Bouwstenen voor het Noorden op zich laat inwerken komt tot de slotsom dat de provincies Friesland, Flevoland, Groningen en Drenthe en de provinciale hoofdplaatsen grootse plannen koesteren voor de nabije toekomst. Snelle spoorverbindingen, 220.000 huizen erbij en versterking en uitbouw van de economie. De lagere overheden presenteren hun voornemen als een open invitatie aan de rijksoverheid. Noordelijk Nederland kiest voor de vlucht naar voren, maar verliest daarbij de eigen kernkwaliteiten uit het oog.
Woensdag 16 juni vergaderen de Friese Provinciale Staten over wat kortweg het ‘Deltaplan Noordelijk Nederland’ is gaan heten. Het document stelt dat ‘de druk op de fysieke leefomgeving dwingt het ontwikkelpotentieel van heel Nederland te benutten’. Het noopt de bestuurders ruimhartig grond aan te bieden voor huizenbouw, infrastructuur en bedrijfsleven. Alsof die ruimte ook in het noorden niet veelvuldig een schaars goed blijkt te zijn. Wat steekt is dat de aspiraties kennelijk vooral de sociaaleconomische thema’s betreffen, terwijl de kwetsbaarheid van de landelijke omgeving, het landschap dat wij als een groot goed beschouwen, buiten beschouwing blijft. Als stichting die ijvert voor het behoud en waar mogelijk versterken van het prachtige stroomdal Koningsdiep / Boarn, zoomen we graag in op een van de gebieden waarvoor de, o.a. door de provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden bejubelde ambities, grote gevolgen heeft. De natuur en het cultuurhistorisch landschap tussen Drachten, Gorredijk en Heerenveen. Brede welvaart is meer dan asfalt, spoorrails en beton.
Het stroomdal van de Boarn en het Koningsdiep/Alddjip is een landschappelijke en natuurlijke parel die veel toeristen trekt. Het verbaast ons dat er met geen woord over wordt gesproken in de plannen. Terwijl de eventueel aan te leggen Lelylijn dit beekdal een stevige slag zal toebrengen. Gesteld dat de Lelylijn er toch komt, wat wij niet hopen, dan gaan wij ervan uit dat er wel doordachte plannen en bijbehorende middelen komen voor een goede inpassing van de Lelylijn waar die tussen Heerenveen en Drachten het beekdal in het hart raakt. De doelstelling zou dan dezelfde moeten zijn als eerder bij de Centrale As, waar de toenmalig verantwoordelijk gedeputeerde zich met succes sterk heeft gemaakt voor een kwalitatief sterk uitvoeringsplan waar de streek er beter uitkwam als het gaat om landbouw, natuur, landschap, regionale verbindingen en sociale stevigheid. Nadrukkelijk in die gelijkwaardige samenhang.
De discussie over de voorgestane koers van grote aantallen woningen, die mede leunen op een snelle verbindingen met de Randstad, wordt al volop gevoerd. De argumenten die wij in zouden willen brengen, zijn al uitstekend verwoord door de samenwerkende organisaties It Fyske Gea, Groninger en Drents Landschap, de drie Noordelijke Natuur en Milieufederaties en Natuurmonumenten. Wij scharen ons achter hun standpunt: een pleidooi voor een eigen visie, een eigen ambitie en een eigen ontwikkeling, en niet 'slechts' de ambitie om een overloopgebied te worden van de Randstad. Het noorden dreigt haar tafelzilver te verkopen. Wat we missen bij de ‘bouwstenen’, zijn de aandachtsgebieden natuur, landschap, landbouw. Belangrijke, beeldbepalende dragers van de noordelijke economie die het speelveld bepalen van de recreatief-toeristische sector van het Noorden, maar ook in belangrijke mate bijdragen aan het geluksgevoel van de inwoners. Het zijn (economische) waarden, die het helaas niet tot een vermelding schoppen in de notitie Bouwstenen. Terwijl de voorgestelde investeringen in infrastructuur en aantallen woningen een grote, negatieve, impact hebben op die kernkwaliteiten. Een keuze vóór of tegen het Deltaplan is ondenkbaar zonder ook deze factoren in beschouwing te nemen en ze mee te wegen naar hun waarde. Het stroomdal van het Koningsdiep / de Boarn is te kwetsbaar om met een pennenstreek te grabbel te gooien.
mei 2021: beekdal koningsdiep op TV
april 2021: actie crowdfunding behoud middeleeuws graslandperceel
Onze stichting roept u op om een bijdrage te storten voor het behoud van een bijzonder historisch relict.
Tussen Aldeboarn en Nij Beets blijken unieke graslandpercelen te liggen. Percelen die waarschijnlijk al sinds de middeleeuwen ongewijzigd zijn gebleven. In het land is de oude loop van de Boarn nog zichtbaar, zoals die hier vóór de kanalisatie, aan het einde van de Middeleeuwen, heeft gelopen. Niet alleen is het reliëf van de oude loop heel markant in het landschap te zien, ook zijn in het land talrijke huissteden te herkennen, sporen van oude woonplaatsen. Het land ligt dan ook bezaaid met oude scherven.
Op de kaart zijn de oude beekloop en de verschillende huisplaatsen van middeleeuwse boerderijen goed te zien. De kaart is het resultaat van een eerste verkenning van onze ‘werkgroep Cultuurhistorie Aldeboarn-de Deelen’. Verder onderzoek is nodig. Rechts (buiten beeld) ligt Nij Beets, links Aldeboarn
Het land waar het om gaat maakte deel uit van een agrarisch bedrijf dat enkele jaren geleden is gestopt. De oude eigenaar heeft nooit iets aan “landverbetering” gedaan, waardoor het historische reliëf behouden is gebleven. Een uniek verschijnsel: in Fryslân is vrijwel al het land wel “over de kop” gegaan en vlak geschoven. Eeuwenoude geschiedenis is hier nog te lezen in het land.
Maar deze situatie dreigt te veranderen: het land is verkocht en voor een flinke prijs verpacht aan een naastliggende boer. Die is van plan om in een van de percelen mais te gaan verbouwen, maar daarvoor moet het eerst worden vlak geschoven. Het bijzondere cultuurhistorische reliëf en ecologisch waardevolle ‘oude grasland’ zouden daarmee verloren gaan. De boer die de grond pacht zou dat ook zelf wel jammer vinden. Hij staat open voor oplossingen. Probleem is dat die niet zo snel gevonden zijn – we zijn er druk mee bezig - en dat het moment om mais in te zaaien nadert.
Vooruitlopend op een structurele oplossing voor het behoud van dit bijzondere cultuurhistorische erfgoed, die we proberen te vinden binnen het gebiedsproces Aldeboarn – de Deelen (ontwikkelgebied binnen het provinciale Veenweideprogramma waar onze stichting in participeert) hebben wij een afspraak met de pachter gemaakt: onze stichting staat voor één jaar garant voor de helft van de pachtprijs.
Het gaat om € 2.250,- Voor dit bedrag is de pachter bereid het beoogde perceel van 5 ha dit jaar ongemoeid te laten en het als grasland te gebruiken. Dat is ook al niet makkelijk, want door het vele reliëf is het moeilijk met moderne machines te bewerken. Een jaar tijd geeft de pachter en onze stichting de tijd om een meer structurele oplossing te realiseren.
Onze stichting heeft wel wat geld en onze bestuursleden zijn bereid zelf een duit in het zakje te doen, maar het bedrag van € 2.250 gaat ons boven de pet. En we hebben nog een project dat we graag financieel ondersteunen. Daarom zoeken we via crowdfunding hulp om dit geld bij elkaar te krijgen.
Wilt u ook bijdragen aan behoud van dit bijzondere erfgoed? Dan verzoeken wij u een bijdrage, groot of klein, te storten op rekeningnummer NL86TRIO0254700314 t.n.v. Stichting Beekdallandschap Koningsdiep te Lippenhuizen.
Onze stichting heeft de ANBI status: giften zijn in principe dus aftrekbaar van de inkomstenbelasting!
Indien gewenst kunt u contact opnemen met de secretaris van onze stichting Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
januari 2021: pleidooi voor een integrale transitie van het landelijk gebied: een oproep aan de overheid
Samen met boerencollectief It Lege Midden nam onze stichting in 2016 het initiatief tot een gebiedsproces van onderop in 'Aldeboarn / De Deelen'. De opgave die voorlag in dit gebied van 5000ha rondom Aldeboarn: het terugdringen van de bodemdaling en de CO2-uitstoot. Met behoud van perspectief voor de landbouw.
Zo'n opgave voor elkaar krijgen is complex. Het veronderstelt een nieuwe inrichting van het gebied, een set aan instrumenten die boeren helpt om een nieuw toekomstperspectief voor zichzelf te ontwikkelen en nieuwe manieren van denken en doen ... Er is Romsicht nodig, stelde we al in 2017, een ruimere kijk op de opgave. Het is niet verstandig, maar vooral zonde om je alleen tot bodemdaling en CO2-uitstoot te beperken. Er speelt zoveel meer dan dat. Dus neem andere opgaven, thema's, wensen en kansen mee. Zet in op het versterken van de kwaliteit, identiteit en vitaliteit van Aldeboarn / De Deelen als geheel.
Vanuit deze motivatie zijn we nu een paar jaar bezig. Het gaat goed. We zijn voorloper en 'ontwikkelgebied' in Friesland wat betreft Veenweide. Maar vaak genoeg stoten we ook onze neus. Is er sprake van 'de wet van de remmende voorsprong'. In de praktijk wordt onze wens tot een integrale gebiedsontwikkeling niet ondersteund door, met name de Rijksoverheid. Vandaar onderstaand pleidooi, opgesteld door Titian Oterdoom, Michiel Firet en Piet Dijkstra, voorzitter van de Stichting Beekdallandschap Koningsdiep | de Nije Boarn.
Meer bos, meer natuur, meer recreatiemogelijkheden. Meer zonneweiden, meer windmolens. Duurzame landbouw, klimaatadaptatie. Nieuwe woonwijken. De opgaven voor het landelijk gebied stapelen zich op. We staan voor een ongekend grote transitie naar een nieuw, duurzaam, toekomstbestendig landelijk gebied. Een transitie die zich bovendien in hoog tempo moet voltrekken. Deze immense ‘verbouwing’ van het landelijk gebied heeft alleen kans van slagen als we de opgaven in samenhang bezien, per gebied de beste oplossing zoeken en die samen realiseren. Iedereen ziet dat. Alle overheden willen deze ‘synergie’. Toch lukt het niet. De grote bottleneck: de talloze sectorale subsidieregelingen, met name van het Rijk, met onverenigbare voorwaarden en planningen. Onze oproep: creëer flexibiliteit om budgetten en planningen te combineren. Of nog beter: zorg voor één gebundeld budget per gebied.
een brede beweging
Deze oproep staat niet op zichzelf. Hij past in een reeks van dringende oproepen voor meer regie in de transitie van het landelijk gebied. Zo pleitte Hans Leeflang onlangs voor meer sturing op nationaal niveau om de landschappelijke kwaliteit van Nederland vast te houden. An van Veen voegde daaraan toe dat de draagkracht van Moeder Aarde het uitgangspunt moet zijn: een andere houding kunnen we ons niet veroorloven. Ook pleitte zij ervoor om samen met belanghebbenden inspirerende toekomstbeelden te ontwikkelen. Provincies en gemeenten vragen meer regelruimte voor integrale oplossingen.
Wij voegen hier het pleidooi aan toe om de uitvoering van integrale uitvoeringsagenda’s ook daadwerkelijk mogelijk te maken: stel de bedoeling van de vele subsidieregelingen van het Rijk centraal en niet de voorwaarden. Maak het mogelijk om geldstromen te bundelen, tijdpaden te synchroniseren en oplossingen van gisteren om te buigen naar de oplossingen van morgen.
het móet integraal
Alle opgaven voor het landelijk gebied apart oplossen kán niet: daar is eenvoudigweg geen ruimte voor. Apart oplossen betekent bovendien ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’: waar een zonneweide komt, heeft het waterschap geen ruimte voor verduurzaming van de waterhuishouding. We móeten de samenhang zoeken.
verschillende opgaven, één geldpot
Voor iedere opgave heeft een ministerie sectoraal beleid gemaakt. Bij iedere opgave hoort een geoormerkt geldpotje met eigen (vaak wettelijk verankerde) randvoorwaarden en termijnen. Niet het gewenste toekomstbeeld, maar de regels van de geldpotjes bepalen nu hoe integraal of sectoraal de transitie wordt. Als de subsidieregels voor twee opgaven zich niet laten combineren, houdt de integraliteit op.
De oplossing ligt voor de hand: zorg voor één geldpot. Dan levert het budget veel meer op.
één integrale agenda per gebied, één gebundeld budget
Wij pleiten voor een integrale transitie naar een duurzaam en klimaatbestendig landelijk gebied, met een plezierig landschap, waar het goed wonen en werken is. Cruciale instrumenten zijn: één integrale agenda per gebied en één gebundeld budget.
We roepen de betrokkenen in een gebied op om samen zo’n integrale agenda op te stellen. Met eigen oplossingen voor het gebied, passend bij de opgaven waar Nederland voor staat en bij de waarden en wensen van de betrokkenen. In lijn met waar de Omgevingswet voor staat. Gebieden kunnen bij elkaar inspiratie opdoen: wat werkt om tot samenhang te komen, wat maakt ideeën los? Overal zijn partijen met deze zoektocht bezig.
In verschillende regio's hebben partijen elkaar al gevonden en komen integrale oplossingen voor de opgaven in beeld. In het noorden gebeurt dit bijvoorbeeld in de Eemsdelta (klimaatadaptieve inrichting van lage gebieden) en in de Groningse uitwerking van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Als het lukt de budgetten hiervoor te integreren en te synchroniseren, kunnen de partijen echt aan de slag.
We roepen het Rijk op om de integrale transitie van het landelijk gebied te ondersteunen met één flexibele, gecombineerde subsidie per gebied. En in de tussentijd: geef vanaf vandaag de broodnodige flexibiliteit om opgaven en budgetten te verbinden, te versnellen of te vertragen en om te buigen naar de oplossing van morgen.
Interessant in dit verband zijn de volgende artikelen:
https://www.trouw.nl/opinie/zoveel-spelers-in-het-landschap-daarvoor-is-een-commissaris-nodig~b9c7c7b3/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.nl%2F
https://www.boerenbusiness.nl/agribusiness/artikel/10890895/commissaris-nodig-voor-inrichten-landelijk-gebied#.YB4ltC__AXI.twitter
https://www.gebiedsontwikkeling.nu/artikelen/co-verdaas-en-friso-de-zeeuw-over-ruimtelijke-opgaven-krachtenbundeling-dat-de-truc/
https://www.agraaf.nl/artikel/245549-we-staan-voor-een-grote-transitie-in-de-landbouw/#.YCPEMZ2zcug.whatsapp
https://www.volkskrant.nl/es-b6b368d2
december 2020: artikel in de Leeuwarder Courant: zelf aan het stuur
over gebiedsproces Aldeboarn-De Deelen, 10 december 2020